In search of democracy 3.0

In Search of Democracy 3.0, een voorstelling van New Heroes, een professioneel creatief gezelschap gevestigd in Amsterdam, is gedreven door de noodzaak om kwetsbare ontmoetingen te creëren in de publieke ruimte. Samen met ARSENAAL, Het Zuidelijk Toneel en IN SITU trokken we Europa in. Met een artistiek project een mix tussen live onderzoek, performances, documentaire en online kennisplatform ­zijn we op zoek naar verhalen die ons kunnen helpen de huidige crisis van de demo­cratie aan te pakken.

Is de democratie in gevaar?
Wacht, wat? Crisis? Ja, de huidige democratieën verkeren in een crisis, lijden onder een gebrek aan vertrouwen en vertegenwoordigen niet de echte maatschappelijke behoeften. Voor velen is demo­cratie een formeel concept, dat moeilijk te vatten is en in het dagelijkse leven kan worden toegepast. Waarom? Omdat de belangrijkste misvatting die mensen over democratie hebben is dat het het­ zelfde is als politiek ­een baan, een exclusivistisch terrein alleen voor degenen met expertise en toe­gang, voornamelijk witte, hoog opgeleide mannen. Dit gevoel maakt mensen minder geïnteresseerd en zorgt ervoor dat ze zich afzonderen, wat zich verder vertaalt in een gebrek aan inzet en betrok­kenheid. Daarom vraagt onze democratie om een oplossing op lange termijn!

-|-Laten we het de mensen vragen!
We willen meer doen dan een lezing geven, we willen een ervaring creëren die het stigma rond toegang tot democratie doorbreekt. Ons doel is om ‘het publiek te laten praten, zien en voelen hoe democratie is; hen betrokken te laten voelen en in staat te stellen de verandering teweeg te brengen’ legt Lucas De Man, de artistiek directeur van het project, uit.

Door het debat over democratie te democratiseren en de kwetsbaarheid die daarmee gepaard gaat te ervaren, kunnen we ervoor zorgen dat iedereen zich gezien en gehoord voelt. Onze live voorstelling combineert informatie met praktische activiteiten en is erop gericht het starre beeld van het democra­tische proces om te vormen tot iets vermakelijks, licht verteerbaars, vol energie en humor. Een reis waar mensen zich deel van kunnen voelen. Hiervoor gebruiken we het concept van deep de­mocracy als kernelement ­ een proces van dialoog en inclusiviteit dat ruimte maakt voor iedereen. Bovendien stelt het acceptatie van verschillen als een onbreekbare norm van het proces.

Wat hebben we gevonden?
In Nederland zagen wij een belangrijke rol weg­gelegd voor onderwijs in de democratie, samen met het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd en het zwaarder laten wegen van de stem van jon­geren ten opzichte van die van ouderen. Dit geeft aan dat Nederland een land is dat voortdurend vooruitstrevend is en waarde hecht aan toekom­stige generaties. In Duitsland lijken de mensen zich zorgen te maken over vrijheid en gelijkheid van personen, bescherming van minderheden en sociale rechtvaardigheid. Op de vraag wat er moet veranderen, kwam meermaals het idee van meer directe democratie naar voren. Wat betekent dit voor een pragmatisch volk, dat ook sterk verdeeld is over etnische overwegingen?

Het was ook interessant om een Oost­-Europees land te analyseren, met een meer gewraakte ge­schiedenis van democratie. Wij hadden de kans te spreken met een groep Roemeense mensen, wier voortdurende strijd tegen corruptie en machts­ misbruik in het politieke systeem zichtbaar werd in hun behoeften. Transparantie, scheiding der machten en systemen van checks and balances voor instellingen en politici stonden boven aan hun lijst.

-|- Buiten de theaterzalen
Een vluchtig concept als democratie is moeilijk in de praktijk te brengen. Maar dat is ook het mooie ervan – het hoeft niet altijd hetzelfde te zijn, waar­ door samenlevingen de vrijheid van creativiteit hebben bij het ontwerpen van een systeem dat past bij hun eigen behoeften en ruimte biedt voor democratische innovatie.

En dat is precies wat veel gemeenschappen en individuen doen. Gedreven door hun verlangen naar verandering, beginnen zij initiatieven die het gezicht van de democratie zoals het vandaag is, een nieuwe vorm moeten geven. Van loterijen voor een betere vertegenwoordiging in België tot het herschrijven van een hele grondwet in IJsland, van spelletjes om kinderen democratische waarden bij te brengen tot de wettelijke vertegenwoordiging van de natuur in het besluitvormingsproces in Nederland, zowel in Europa als in de rest van de wereld zijn democratische innovaties in opmars. Tijdens onze voorstelling gebruiken we deze als voorbeelden van niet­-conventionele benaderingen van het democratisch proces. Hervormingen heb­ben nog een lange weg te gaan, maar een geïnspi­reerd publiek is wat ze verder brengt.

Aan het eind van de avond verlaat het publiek – of het nu gaat om jongeren, ouderen, gewone burgers of mensen in machtsposities – de zaal met een aantal nieuwe ideeën, meer enthousiasme, empo­werment voor verandering en de overtuiging dat ze niet alleen staan in deze reis. Ja, de democratie verkeert in een crisis en die kunnen we niet alleen oplossen. Maar samen kunnen we het politieke landschap van morgen vorm geven.