‘Ik vind het heel erg belangrijk om voor jongeren en jeugd te spelen.’
Acteur en zanger Maarten Heijmans is sinds 2018 lid van het ITA-ensemble, maar is naast het toneel ook veel te zien in speelfilms en tv-series. Van dramaseries als Ramses, De 12 van Schouwendam en Klem tot de speelfilms Mijn vader is een vliegtuig en Wat is dan Liefde tot Het Klokhuis; Heijmans speelt een breed scala aan rollen. We gingen met hem in gesprek over waarom hij het belangrijk vindt om mee te werken aan programma's en films voor kinderen.
Waar is bij jou de liefde voor spelen ontstaan?
‘Ik denk dat dat komt door televisieprogramma Het Klokhuis, dat keken ik en mijn zus vroeger elke avond. Het Klokhuis is gewoon een heel intelligent, goed programma voor kinderen, waar ook met abstractie wordt gespeeld. Dus dingen zijn niet één op één. Wat ik heel leuk vond vroeger, was dat volwassen acteurs kinderen speelden, mannen konden vrouwen spelen en vrouwen konden mannen spelen. Wat voor mij de essentie is van spelen, dat het per definitie niet echt is en dat je eigenlijk alles kan doen wat je wil. En als je als kind dat elke avond ziet vlak voor het slapen gaan, ja, dat maakt gewoon heel veel indruk en daardoor dacht ik in ieder geval: wat die mensen doen, dat wil ik ook.’
Klopt het dat ‘spelen’ bij jou nauw verweven is met ‘maken’?
‘Voor mij gaat spelen en maken heel erg samen. Bij het spelen van een rol maak je die rol, je zet je fantasie aan het werk en het is niet voor niets dat heel veel acteurs ook hun eigen projecten initiëren en zelf dingen willen.’
Kun jij een voorstelling noemen die ooit diepe indruk op je maakte?
‘Ja, ontzettend veel, bijvoorbeeld om het dicht bij huis te houden: Medea van regisseur Simon Stone bij ITA. Daar ben ik wel vijf keer naartoe geweest. Ik vond het echt een perfecte voorstelling. Je wordt gewoon geraakt, je voelt een connectie met wat er gebeurt, met de thematiek en hoe het wordt gespeeld. Ik vond het een enorm indringend portret van actrice Marieke Heebink, hoe zij Medea speelde. Ik kon me gewoon helemaal voorstellen dat een mens zo zou handelen en ik werd er totaal in meegesleept. Ik vond het één van de beste voorstellingen die ik ooit heb gezien.’
Je bent te zien in Het Klokhuis en speelde in familievoorstelling De gelaarsde poes van het Ro Theater en in voorstellingen van de Toneelmakerij. Wat wil jij jonge mensen meegeven?
‘Ik vind het heel erg belangrijk om voor jongeren en jeugd te spelen. Ik ben heel erg trots dat ik nu bij Het Klokhuis mag spelen, omdat dat mij vroeger zoveel deed. Dat is waarom ik theater ook voor kinderen en jeugd wil maken. Ik wil hen meegeven wat het mij heeft gegeven. Als kind wordt je vrij snel gepusht om serieus te doen. Het leven is helemaal niet serieus. Dat is gewoon een projectie van volwassenen, omdat volwassenen zelf onzeker in het bestaan zijn en daardoor het leven willen inkaderen, zodat ze de angst kunnen overwinnen. Maar dat is natuurlijk allemaal bedacht, dat bestaat helemaal niet en dat wordt geprojecteerd op kinderen. -|-Terwijl kinderen juist moeten leren dat het leven speels en fluïde is, dat je kan doen wat je wil en dat je altijd je abstractievermogen erbij moet houden. Volwassenen zijn eigenlijk gewoon kinderen, maar dan ouder en ze hebben wat meer levenservaring, maar dat betekent niet dat het leven serieus moet zijn. Met grote serieuze concentratie kan je juist het grootste plezier vinden in de grootste onzin. Ik vind kinderen ook eigenlijk een leuker publiek dan volwassenen, omdat bij volwassenen het veel meer gaat via hun ratio. Vind ik dit goed en waarom moet ik dit goed of slecht vinden? Kinderen kijken gewoon veel directer en eerlijker en staan veel meer in contact met hun ziel.’
Wat betekent kunst voor jou? En wat kan kunst in het onderwijs betekenen?
‘Voor mij is kunst zeer belangrijk. Kunst is communiceren. Kunst is iets vormgeven in een stuk, in bijvoorbeeld een toneelstuk of een muziekstuk of een tv-programma. Een diepe, menselijke waarde weergeven, zodat je de gevoelens in jezelf in één keer voor je ziet in een vorm, zodat je daar een weerspiegeling in ziet en misschien iets meer de wereld om je heen en jezelf kan begrijpen. Ik vind kunst ook een rotwoord. Kunst is elitair gemaakt, terwijl kunst gewoon zijn oorsprong vindt in met z'n allen bij het kampvuur zitten en elkaar verhalen vertellen op een meeslepende wijze. Kunst is van ons allemaal. Het is gewoon communicatie. Kunst is ook zo goed mogelijk in iets worden om op zo'n bijzonder mogelijke manier universele waardes te vertellen.’
Wat heeft een mens aan fantasie?
‘Alles. Alle fantasie speelt zich af in een mens. Dus je fantasie is oneindig en dat moet geprikkeld worden en het moet niet te veel dichtgegooid worden. Eigenlijk hoef je een kind volgens mij niks te leren. Bij fantasie moet je vooral obstakels wegnemen en dan kan de fantasie vanzelf vloeien. De grootste fantasie kunnen wij volwassenen ook helemaal niet meer volgen. Dus dat moeten we helemaal niet proberen in te pakken en in te blikken, maar laat het lekker.’
Wat is jouw hartenkreet naar het onderwijs?
‘Mijn hartenkreet naar het onderwijs is om niet vast te zitten in kunst en om niet de heersende gangbare definities van kunst krampachtig op kinderen over te brengen, want kinderen vinden het daardoor alleen maar stom. Kunst is ook in ontwikkeling. Bekijk wat jongeren tof vinden en zoek daar de connectie in. Laten we weten dat alles kunst is en kunst kan zijn. Kunst is gewoon communicatie op een artistieke manier. Het is zelfontplooiing en het is niet dat zij iets moeten leren van buitenaf. Van nou, dit is kunst, jongens, maar kunst kan ook vanuit hen zelf komen. Vind een verbinding met henzelf en met wat je ze wil leren.’