Tutu Puoane
Tutu Puoane, één van de negen Dear Winnies, is één van de opwindendste stemmen in de Europees/Zuid-Afrikaanse jazzmuziek van vandaag.
“Ik ben geboren in 1979 en groeide op in de townships van Pretoria. Ik was een kind tijdens de apartheid; ik voelde wel dat er iets niet klopte, maar dit was mijn normaal. Ik was bijvoorbeeld nooit bang om per ongeluk mijn dompas (de ‘stomme pas’ die zwarte mensen altijd bij zich moesten dragen als ze buiten waren) te vergeten. Mijn overgrootmoeder vergat haar dompas zelfs regelmatig, als ze naar de stad ging om (zonder vergunning) haar mutsen en sjaals te verkopen. Het is meer dan eens gebeurd dat ze een weekend in de gevangenis moest doorbrengen. Het was letterlijk oorlog, tussen het ANC en de Inkhata Freedom Party. Er waren gevechten, er was traangas, er waren confrontaties met de politie… maar ik kan me niet herinneren dat ik voortdurend in angst leefde, ik voelde me heel erg beschermd door mijn moeder.
Ik weet eigenlijk niet hoe mijn ouders het hebben ervaren, daar hebben we nooit over gesproken. Ik kom uit een cultuur waar communicatie moeilijk is. Mensen houden dingen binnen en drinken of roken ze weg. Ik denk dat veel mensen depressief waren zonder het te weten, omdat er niet eens woorden voor waren. Ik leer nu pas hoe belangrijk het is om over je gevoelens te praten.
Toen de apartheid in 1994 eindigde, veranderde er weinig. Eigenlijk alleen op papier. Voor veel mensen werd het leven zelfs moeilijker. Er ken mensen die geboren zijn na 1994, die een slechter leven hebben dan ik. Mensen die echte veranderingen wilden zien, in de infrastructuur en de verdeling van geld en middelen, werden vermoord. Zoals Chris Hani, bijvoorbeeld, de voorzitter van de communistische partij. Ook Winnie Mandela wilde tastbare veranderingen, maar Nelson gaf veel te veel op voor de vrede. Er was een akkoord: we waren vrij om te gaan waar we wilden, we hadden de dompas niet meer nodig. Maar al het land behoorde nog steeds toe aan de mensen die het tijdens de apartheid bezaten; het land dat ze van ons gestolen hadden. Dus de onvrede bleef. De criminaliteit ging gewoon door. Er worden nog steeds moorden gepleegd. Zuid-Afrika heeft het trauma niet verwerkt, dus blijft het doorsijpelen.
“Ik hoop dat mensen met een open mind naar de voorstelling komen, omdat ze waarschijnlijk een slecht beeld hebben van Winnie Mandela.”
Toen ik 23 was kreeg ik de uitnodiging om in Den Haag te gaan studeren, een kans die ik met beide handen heb aangegrepen. Ik ben weggegaan en niet teruggekeerd. Ik ontmoette een jongen en ben gebleven, we zijn nog steeds samen en wonen in Antwerpen. Minimaal eens per jaar gaan we naar Zuid-Afrika; we hebben twee kinderen, die zijn half Zuid-Afrikaans, en we willen dat ze weten waar ze vandaan komen.
Mijn moeder woont nog in Zuid-Afrika, nu in een chique wijk, een voormalig whites only-buurt. Andere familieleden wonen nog steeds in de townships, maar ze hebben het niet slecht. Ik kom uit een familie waar onderwijs de norm was, we woonden wel in de township, maar waren niet echt arm. Mijn zwarte vrienden in Zuid-Afrika hebben ook allemaal best een goed leven, maar hopen stiekem toch nog steeds op een mogelijkheid om het land te kunnen verlaten.
Ik hoop dat mensen met een open mind naar de voorstelling komen, omdat ze waarschijnlijk een slecht beeld hebben van Winnie Mandela. En dat is begrijpelijk: ze is dusdanig gedemoniseerd, dat zelfs nu de waarheid boven tafel is, mensen haar nog steeds de kid killer noemen. De man die Stompy vermoord heeft, heeft het toegegeven, de politie heeft het luid en duidelijk bevestigd, maar de media waren in handen van de apartheidsregering, ze moesten schrijven wat hen werd opgedragen. Het is zo goed gedaan dat zelfs veel zwarte mensen de leugens zijn gaan geloven.
Ik wil dat mensen naar de show komen kijken, om de waarheid over Winnie Mandela te leren. We proberen het echte verhaal te vertellen. Op een abstracte manier: Winnie is in de voorstelling de rode draad waarmee we onze eigen verhalen en tragedies verweven, om de verbinding te maken met het heden en met de strijd van (zwarte) vrouwen in het algemeen.
