Resultaten van onderzoeken naar organisatiecultuur en grensoverschrijdend gedrag

Beide onderzoeken laten zien dat de cultuur binnen ITA niet voldoende veilig en inclusief is geweest en dat sprake is geweest van grensoverschrijdend gedrag. In het brede cultuurrapport wordt onder meer gesproken over intimidatie, verbaal geweld en een angstcultuur veroorzaakt door sterk hiërarchische verhoudingen. Huidige medewerkers constateren dat de organisatie veiliger aanvoelt en erkennen dat de huidige directie een positieve verandering teweegbrengt op het gebied van sociale veiligheid.

Uit het persoonsgericht onderzoek blijkt grensoverschrijdend gedrag, te weten al dan niet intentioneel fysieke pijn toebrengen tijdens toneelspel, schreeuwen en kwetsende opmerkingen/grappen maken. Niet bij alle beschuldigden is grensoverschrijdend gedrag vastgesteld. De onderzoekers hebben geen seksueel grensoverschrijdend gedrag geconstateerd. Volgens Verinorm kon het grensoverschrijdende gedrag voorkomen in een cultuur waarin onvoldoende werd ingegrepen en mensen niet afdoende werden aangesproken. De directie is geraakt door de onderzoeksuitkomsten en vindt het pijnlijk dat medewerkers dit hebben meegemaakt. Ze is met de betrokkenen in gesprek over de resultaten van het onderzoek, dat vanwege het persoonlijke karakter niet gepubliceerd wordt, en neemt passende maatregelen.

ITA is vastbesloten om de noodzakelijke veranderingen door te voeren en er alles aan te doen om de sociale veiligheid binnen ITA te vergroten. Alle aanbevelingen die Verinorm doet worden overgenomen door ITA.

"De bevindingen uit beide onderzoeken zijn pijnlijk en confronterend voor alle betrokkenen, maar noodzakelijk om te horen," zegt Clayde Menso, algemeen directeur van ITA. "Onze gedachten gaan uit naar degenen die hiermee te maken hebben gehad, en we hebben groot respect voor de moed van de deelnemers aan de onderzoeken. We accepteren de conclusies en aanbevelingen volledig. Tegelijkertijd realiseren we ons dat het creëren van een veilige en inclusieve organisatie nooit af is. We zijn vastbesloten om de nodige veranderingen verder door te voeren en een sterkere, inclusievere organisatie op te bouwen, waarin iedereen zich thuis voelt. De resultaten van dit beleid zullen we bovendien blijvend toetsen.”

Leontine van der Goes, voorzitter van de Raad van Toezicht: "ITA moet zorgen voor een veilige werkomgeving en is daar onvoldoende in geslaagd. Het heeft veel moed gevraagd van medewerkers om zich hierover uit te spreken. Het verdriet en de pijn dat het ongewenste gedrag heeft veroorzaakt raken ons diep. Verandering naar een cultuur van veiligheid en respect is noodzakelijk en het is onze verantwoordelijkheid om daarop toe te zien. De weg naar herstel vraagt om erkenning, de wil om te veranderen en het voortdurend met elkaar in gesprek blijven. We hebben het volste vertrouwen in de huidige directie om die positieve verandering te realiseren. We steunen hen daarin en blijven de ontwikkeling naar een veilige inclusieve cultuur binnen ITA nauwlettend monitoren als een van onze belangrijkste prioriteiten."

Persoonsgericht onderzoek: ‘Ongewenst gedrag werd genormaliseerd’
Uit het persoonsgerichte onderzoek blijkt dat binnen het ensemble sprake is geweest van verschillende vormen van grensoverschrijdend gedrag. De onderzoekers van Verinorm hebben geen seksueel grensoverschrijdend gedrag vastgesteld. De onderzoekers stellen vast dat er een gebrek was aan een open aanspreekcultuur, hierin spelen hiërarchische verhoudingen en een onveilige meldcultuur een belangrijke rol. Daarnaast was er sprake van diffuus leiderschap binnen het collegiaal bestuur van ITA en het schuiven van verantwoordelijkheid naar elkaar.

Huidige medewerkers ervaren positieve verandering
Het brede cultuuronderzoek toont aan dat ITA-medewerkers over het algemeen een goede werksfeer ervaren en zich veilig voelen bij hun collega’s, leidinggevende en de directie. Oud-medewerkers ervaarden dit minder. Ongeveer een derde van de ITA-medewerkers heeft grensoverschrijdend gedrag meegemaakt, met name intimidatie, machtsmisbruik en/of verbaal geweld worden genoemd. Medewerkers die al langer in dienst zijn, melden een positieve verandering: ze durven nu (meer) hun mening te geven en grenzen aan te geven, wat volgens de respondenten eerder niet mogelijk was door een 'angstcultuur' veroorzaakt door de sterke hiërarchie binnen ITA. Verinorm concludeert dat de meldingsbereidheid bij grensoverschrijdend gedrag tamelijk groot is, maar dat niet alle meldingen adequaat zijn afgehandeld, wat tot ontevredenheid heeft geleid bij een aantal melders.

Sociale veiligheid blijft een belangrijk thema
Verinorm doet op basis van het brede cultuuronderzoek aanbevelingen die de directie overneemt of al heeft geïmplementeerd. Sociale veiligheid blijft binnen ITA een belangrijk en terugkerend thema; in vergaderingen, townhalls, jaargesprekken, trainingen en gesprekken bij in- en uitdienstreden. ITA blijft investeren in de organisatiecultuur en inclusief leiderschap. Het beleid en de procedures zijn vanaf 2021 versterkt met o.a. een regeling voor ongewenste omgangsvormen en het aanstellen van een externe vertrouwenspersoon. In 2023 is dit aangevuld met het structureel werken met een intimiteitscoördinator, het invoeren van een waardenkader en maatregelen om de werkdruk te verlagen en activiteiten te verminderen. Verder zijn er extra systemen ingezet om sociale veiligheid binnen het ensemble te versterken, zoals een check-in moment tijdens repetities, een chef d’acteur en company calls. Daarnaast krijgen alle medewerkers dit jaar feedbacktraining. Leidinggevenden volgen speciale leiderschapstrainingen.

Aandacht voor de meldprocedure
Met deze initiatieven wil ITA een veilige en ondersteunende werkomgeving bieden voor alle medewerkers. Het cultuuronderzoek toont verder aan dat de meldingsafhandeling verbeterd moet worden. ITA besteedt daarom vernieuwde aandacht aan de meldprocedure, met nadruk op het verschil tussen een gesprek, melding en klacht, en de communicatie met betrokkenen over opvolging. Leidinggevenden krijgen daarvoor extra training om de aangescherpte meldingsprocedure goed toe te passen.

Over het brede cultuuronderzoek
In totaal zijn 671 (oud) medewerkers uitgenodigd om deel te nemen aan het brede cultuuronderzoek. Daarvan hebben 240 huidige medewerkers en 45 oud-medewerkers de vragenlijst ingevuld.