de wand
De naamloze verteller van De wand is een vrouw van middelbare leeftijd die tijdens een weekend in een buitenhuis van vrienden in de Oostenrijkse Alpen vaststelt dat ze op een ochtend helemaal alleen is. Ze trekt op onderzoek uit en stuit tijdens haar wandeling in de bergen op een ondoordringbare glazen wand die haar volledig isoleert van de rest van de wereld. Door het glas ziet ze in de verte een boer die als versteend in het vertrouwde landschap staat. Alle mensen lijken omgekomen, de natuur is verder onaangetast. De hond van de kennissen, Luchs, keert alleen vanuit het dorp terug. De dagen na de ontdekking dringt het langzaam tot haar door dat ze de enige overlevende is en dat ze zichzelf zal moeten leren redden in deze uitzichtloze omstandigheden. Een kat en een koe voegen zich bij haar en vormen samen met Luchs haar nieuwe gezin.
Duur nnb
Genre Theater
Taal Nederlands
Boventiteling Engels, do 13 & 20 maart en 17 & 24 april
Openbare repetitie wo 5 maart
In Gesprek vr 21 maart, 18 & 25 april
Première zo 9 maart
De wand
Het boek is de neerslag van haar schrijven waarmee ze na tweeënhalf jaar in volkomen isolement is begonnen in de hoop haar taal en denkvermogen intact te houden. Het zorgvuldig optekenen van haar overlevingsstrijd en de zorg voor de dieren en de natuur houden haar in leven. Door het boek het verslag te laten zijn, en dus ook een terugblik op de voorbije tweeënhalf jaar, ontstaat een ingenieus spel met de tijd.
Marlen Haushofer schreef De wand in 1963 in volle Koude Oorlogstijd, in een periode van politieke paranoia en nucleaire dreiging. De postapocalyptische roman ontleent zijn kracht aan de indringende beschrijving van het symbiotische samenleven van mens en dier. Zonder enig spoor van sentimentaliteit slaagt Haushofer erin duidelijk te maken dat empathie en ethiek de vertelster in leven houden. De omgang met de dieren en haar behoefte om goed voor hen te zorgen, geven haar bestaan zin. Jagen, doden, villen en slachten zijn een noodzakelijk kwaad voor de vertelster. Ze doet het met tegenzin en alleen als ze niet genoeg plantaardig voedsel meer heeft. Maar naast een pleidooi voor compassie met de ons omringende wereld is De wand ook een feminiene robinsonade, het verhaal van de wedergeboorte van een vrouw die los van de maatschappelijke restricties en rolpatronen zichzelf heruitvindt.
-|-
‘Als de tijd uitsluitend in mijn hoofd bestaat en ik de laatste mens ben, dan zal er met mijn dood een eind aan komen. Die gedachte maakt me vrolijk. Misschien ligt het in mijn hand om de tijd te vermoorden. Het grote web zal scheuren en met zijn trieste inhoud in de vergetelheid storten. Ze zouden me daar dankbaar voor moeten zijn, maar niemand zal na mijn dood weten dat ik de tijd heb vermoord.’
Eline Arbo over De wand
“Wat zou je doen als je in een situatie komt als die van de vrouw in De wand, waar je helemaal opnieuw zou moeten beginnen? Dat is een spannende vraag want op zoiets zijn wij helemaal niet voorbereid. Daarvoor is onze relatie met de natuurlijke wereld te veel veranderd. De vrouw in het boek is een overlever, daar gaat een ongelofelijke kracht van uit. Tegelijkertijd is het juist de zachte omgang met de natuur – de aarde en de levende wezens om haar heen – die het boek zo prachtig maakt. De zorg voor ander leven geven haar bestaan zin in een hopeloze wereld. Het is een verhaal over de relatie tussen de mens en de natuur, over empathie en zorg dragen voor de ander. Ik ben zelf opgegroeid in het noorden van Noorwegen, waar de afhankelijkheid van en de band met de natuur veel sterker is dan hier in Nederland. Soms ben ik bang om mijn relatie met de natuur helemaal te verliezen. De wand daagt ons uit om de mens niet meer in het centrum van de wereld te plaatsen, maar te zien als slechts één onderdeel van een groter iets.”
Eline Arbo is sinds september 2023 artistiek directeur van ITA. Daarvoor was zij vanaf 2022 verbonden aan ITA als Associate Artistic Director. Sinds januari 2023 is zij tevens Ibsen Artist in Residence, een initiatief van de Philip Loubser Foundation, dat regisseurs met een internationale ambitie de mogelijkheid geeft zichzelf artistiek te ontwikkelen.
In seizoen 24|25 creëert zij Giovanni’s Room (James Baldwin) en De wand (Marlen Haushofer), maakt zij remakes van de eerder elders door haar gerealiseerde voorstellingen Weg met Eddy Bellegueule (Édouard Louis) en De jaren (Annie Ernaux) en gaan haar regies van De wetten (Connie Palmen), Prima Facie
(Suzie Miller), Penthesilea (Heinrich von Kleist) en De uren (Michael Cunningham) in reprise.
Auteur
Marlen Haushofer
Marlen Haushofer (1920-1970) is een Oostenrijkse schrijver die de laatste jaren weer volop in de belangstelling is komen te staan dankzij haar indringende portretten van vrouwen die zich proberen te bevrijden uit de ketens van een patriarchale samenleving. In De mansarde en haar meesterwerk De wand toont ze hun veerkracht en vermogen om dankzij de verbeelding te ontsnappen aan de door de maatschappij opgelegde rollen. Samen met Ingeborg Bachmann en Elfriede Jelinek behoort Marlen Haushofer tot het beste wat de Oostenrijkse literatuur ons te bieden heeft.
IN GESPREK
Kom na de voorstelling meedenken, luisteren en napraten bij In Gesprek. We nodigen een gast uit om de thematiek van De wand verder te onderzoeken en om ervaringen uit te wisselen. Als u nog vragen heeft, is dit het perfecte moment om ze te stellen. In Gesprek is gratis toegankelijk, begint kort na afloop van de voorstelling in één van onze foyers, wordt in het Nederlands gevoerd en duurt gemiddeld een half uur.
Credits
van Marlen Haushofer
regisseur Eline Arbo
vertaling Ria van Hengel
dramaturgie Peter Van Kraaij
geluidsontwerp Thijs van Vuure
kostuumontwerp Eline Arbo
lichtontwerp Varja Klosse
-|-
particulier producent Hans Sauerwein, Remke Schermer, Paula en Willem van der Schoot
Ivo van Hove bewerkte Wie heeft mijn vader vermoord van de internationaal geprezen schrijver Édouard Louis. Van Hove maakte van het zeer uitgesproken boek een monoloog, speciaal voor Hans Kesting.
