de wand
‘In de fascinerende monoloog De wand zie je wat er gebeurt als de mens alleen nog kan terugvallen op de natuur.’ – de Volkskrant ★★★★
Een vrouw van middelbare leeftijd brengt een paar dagen door in een jachthuis van vrienden in de Alpen. Wanneer het bevriende echtpaar op een nacht niet naar huis is teruggekeerd, gaat ze, vergezeld van hun hond Luchs, naar hen op zoek. In de bergen stuit ze op een onzichtbare, ondoordringbare wand die haar volledig isoleert van de rest van de wereld. Geleidelijk dringt het tot haar door dat ze wellicht de enige overlevende is van een onverklaarbare ramp. Samen met Luchs, een kat en een koe gaat ze de overlevingsstrijd aan en wordt ze steeds meer deel van de onherbergzame natuur om haar heen.
De wand is het verhaal van een noodgedwongen wedergeboorte en een meeslepend pleidooi voor zorg en compassie ten aanzien van al het leven.
Duur 100 minuten
Genre Theater
Taal Nederlands
Boventiteling Engels, do 21 & 28 aug en do 16 & 23 apr
De wand
De zorg voor de dieren en de natuur houden haar in leven. Evenals het optekenen van haar overlevingsstrijd, waarmee ze haar taal en denkvermogen intact probeert te houden. Door het boek het verslag te laten zijn, en dus ook een terugblik op de voorbije 2,5 jaar, ontstaat een ingenieus spel met de tijd. De wand is het verhaal van een noodgedwongen wedergeboorte en een meeslepend pleidooi voor zorg en compassie voor al het leven.
Marlen Haushofer schreef De wand in 1963 in volle Koude Oorlogstijd, een periode van politieke paranoia en nucleaire dreiging. De postapocalyptische roman ontleent zijn kracht aan de indringende beschrijving van het symbiotische samenleven van mens en dier. Zonder enig spoor van sentimentaliteit slaagt Haushofer erin duidelijk te maken dat empathie en ethiek de vertelster in leven houden. De omgang met de dieren en haar behoefte om goed voor hen te zorgen, geven haar bestaan zin.
-|-
Jagen, doden, villen en slachten zijn een noodzakelijk kwaad voor de vertelster. Ze doet het met tegenzin en alleen als ze niet genoeg plantaardig voedsel meer heeft. Maar naast een pleidooi voor compassie met de ons omringende wereld is De wand ook een verhaal van de wedergeboorte van een vrouw die los van de maatschappelijke restricties en rolpatronen zichzelf heruitvindt.
‘Als de tijd uitsluitend in mijn hoofd bestaat en ik de laatste mens ben, dan zal er met mijn dood een eind aan komen. Die gedachte maakt me vrolijk. Misschien ligt het in mijn hand om de tijd te vermoorden. Het grote web zal scheuren en met zijn trieste inhoud in de vergetelheid storten. Ze zouden me daar dankbaar voor moeten zijn, maar niemand zal na mijn dood weten dat ik de tijd heb vermoord.’
Eline Arbo over De wand
“Wat zou je doen als je in een situatie komt als die van de vrouw in De wand, waar je helemaal opnieuw zou moeten beginnen? Dat is een spannende vraag want op zoiets zijn wij helemaal niet voorbereid. Daarvoor is onze relatie met de natuurlijke wereld te veel veranderd. De vrouw in het boek is een overlever, daar gaat een ongelofelijke kracht van uit. Tegelijkertijd is het juist de zachte omgang met de natuur – de aarde en de levende wezens om haar heen – die het boek zo prachtig maakt. De zorg voor ander leven geven haar bestaan zin in een hopeloze wereld. Het is een verhaal over de relatie tussen de mens en de natuur, over empathie en zorg dragen voor de ander. Ik ben zelf opgegroeid in het noorden van Noorwegen, waar de afhankelijkheid van en de band met de natuur veel sterker is dan hier in Nederland. Soms ben ik bang om mijn relatie met de natuur helemaal te verliezen. De wand daagt ons uit om de mens niet meer in het centrum van de wereld te plaatsen, maar te zien als slechts één onderdeel van een groter iets.”
IN DE PERS
Trouw
‘De sfeer die Arbo en Nietvelt neerzetten is krachtig, bijna bedwelmend.’
de Volkskrant
‘Mist, sneeuw, vuur en onweer worden verbeeld met spectaculaire licht- en geluidseffecten.’
Het Parool
‘De wand maakt indruk.’
NRC
‘Actrice Nietvelt levert een acteerprestatie van niveau'
Theaterkrant
‘Uitputtende aarde dwingt Chris Nietvelt tot krachtig aards spel.’
ZUBB
‘Dit maakt De wand naast een krachtig pleidooi voor de gelijkheid tussen man en vrouw, tevens een illustratie hoe wij als mens weten te overleven wanneer we in een schijnbaar uitzichtloze situatie terechtkomen.’
PROGRAMMABROCHURE
Lees meer over het verhaal, de muziek en het creatieve team in onze digitale programmabrochure.
Eline Arbo is sinds september 2023 artistiek directeur van ITA. Daarvoor was zij vanaf 2022 verbonden aan ITA als Associate Artistic Director. Sinds januari 2023 is zij tevens Ibsen Artist in Residence, een initiatief van de Philip Loubser Foundation, dat regisseurs met een internationale ambitie de mogelijkheid geeft zichzelf artistiek te ontwikkelen.
In seizoen 24|25 creëert zij Giovanni’s Room (James Baldwin) en De wand (Marlen Haushofer), maakt zij remakes van de eerder elders door haar gerealiseerde voorstellingen Weg met Eddy Bellegueule (Édouard Louis) en De jaren (Annie Ernaux) en gaan haar regies van De wetten (Connie Palmen), Prima Facie (Suzie Miller), Penthesilea (Heinrich von Kleist) en De uren (Michael Cunningham) in reprise.
Auteur
Marlen Haushofer
Marlen Haushofer (1920-1970) is een Oostenrijkse schrijver die de laatste jaren weer volop in de belangstelling is komen te staan dankzij haar indringende portretten van vrouwen die zich proberen te bevrijden uit de ketens van een patriarchale samenleving. In De mansarde en haar meesterwerk De wand toont ze hun veerkracht en vermogen om dankzij de verbeelding te ontsnappen aan de door de maatschappij opgelegde rollen. Samen met Ingeborg Bachmann en Elfriede Jelinek behoort Marlen Haushofer tot het beste wat de Oostenrijkse literatuur ons te bieden heeft.
Credits
van Marlen Haushofer
regie Eline Arbo
bewerking Eline Arbo, Peter van Kraaij
compositie en muzikaal ontwerp Thijs van Vuure
vertaling Ria van Hengel
dramaturgie Peter Van Kraaij
scenografie Eline Arbo, Django Walon
lichtontwerp Dennis van Scheppingen
kostuumontwerp Eline Arbo, Wim van Vliet
-|-
particulier producent Hans Sauerwein, Remke Schermer, Paula en Willem van der Schoot
deze productie is ondersteund door Ammodo
Deze productie wordt ondersteund door
