Woyzeck

Woyzeck van Georg Büchner is een stuk dat Johan Simons altijd al heeft gefascineerd. Het is niet voor niks dat Simons het stuk al twee keer eerder ensceneerde: in 1992 bij Theatergroep Hollandia en in 2001 bij toen ZT Hollandia. Simons koos in zijn laatste versie voor een uiterst kunstmatige enscenering, waarbij de al fragmentarische tekst nog verder gefragmenteerd wordt.

Franz Woyzeck is soldaat en kapper, dienaar van de kapitein, maar vooral: onzeker bestaan, mishandeld wezen. Hij hoort steeds stemmen, vertoont duidelijke symptomen van schizofrenie. Een fanatieke dokter misbruikt hem voor dubieuze experimenten - Woyzeck mag alleen erwten eten, niets anders. Zijn zielige honorarium voor dit onsmakelijke dieet wordt betaald aan Marie, de moeder van zijn kind, die hem bedriegt met de tamboer-majoor. Wanneer Woyzeck dit ontdekt, vermoordt hij haar aan de oever van het meer met een mes en verdwijnt uiteindelijk in het water. Maar niet alleen Marie heeft hem verraden en vernederd, de hele maatschappij heeft Woyzeck op haar geweten. -|- Woyzeck is geen toneelstuk en toch zoveel meer dan een toneelstuk. Het is een weerbarstig stramien dat steeds nieuwe interpretaties toelaat. In de productie in Bochum is Woyzeck niet alleen een slachtoffer van de klassenmaatschappij en is zijn afstandelijke waarneming niet alleen een gevolg van ouderdom en ziekte. Voor Woyzeck is alles wat hij in de wereld waarneemt informatie. Hij neemt alles serieus. Deze innerlijke maalstroom van gedachten maakt hem gevaarlijk en kwetsbaar tegelijk.

Georg Büchner, die in 1836 aan Woyzeck begon, was zijn tijd ver vooruit. Met dit smalle fragment, dat pas in 1913 in première ging, deed de moderniteit zijn intrede in de Duitse toneelliteratuur. De tekst bevat hele continenten van menselijke afgronden, hemel en hel in een schaarse 27 scènes. Het gaat om niets minder dan de volledige deformatie van de mens tot een dier. Johan Simons brengt Büchners baanbrekende fragment naar het toneel van het Schauspielhaus met Steven Scharf als Woyzeck en Anna Drexler als Marie.